άρθρο του γεωπόνου Μιχάλη Μανιαδάκη (9/2010)
Φεύγει σιγά σιγά το καλοκαιράκι
Μέσα στη ξεγνοιασιά του, συναισθήματα πέρασαν από το μυαλό και την ψυχή μας φευγαλέα (και μας έσφιξαν για λίγο την καρδιά). Ψιθύριζαν ότι κάτι έρχεται σύντομα.
Τώρα όμως εγκαθίδρυσαν την παρουσία τους και λένε ότι είναι εδώ… Είναι η αρχή του Φθινοπώρου.
Ίσως δεν το καταλαβαίνουμε ακόμα πλήρως (μπορεί και καθόλου). Η εξωτερική ακόμα υψηλή θερμοκρασία και η συνέχιση των θαλασσινών μπάνιων (για κάποιους…) δεν βοηθάει τέτοιους είδους συνειρμούς.
Βροχές για τις αρχές του Σεπτέμβρη δύσκολο να πέσουν (αχ, και πόσο το περιμένουμε γη-φυτά-άνθρωποι).
Όμως αυτά τα συναισθήματα είναι υπόκωφα (τώρα), αλλά μελαγχολικά (σύντομα). Την μελαγχολία κάποιοι άνθρωποι την φοβούνται, την αποποιούνται, τη διώχνουν. Προσπαθούν να κάνουν ό,τι μπορούν για να της ξεφύγουν (να συναντήσουν φίλους, νυχτερινές εξόδους- συνέχεια του αυγουστιάτικου «παρείστικου» πνεύματος).
Υπάρχουν επίσης αυτοί που τους αρέσει η μελαγχολία μέχρι εθισμού. Είναι οι ίδιοι που το καλοκαίρι δεν τους συγκινεί, τους «περνάει» σε μια κατάστασης υπομονής (σχεδόν μοιάζουν σαν να κρατάνε την αναπνοή τους) και σκέφτονται αλλά και λένε, πότε θα τελειώσει επιτέλους.
Η Φύση καλεί…
Όμως, η μελαγχολία δεν είναι μόνο ένα συναίσθημα που συνδέεται με μια αιτία, δηλαδή όταν κάτι γίνεται, ένα εξωτερικό γεγονός και αμέσως μας οδηγεί σε πεσιμιστικά συναισθήματα.
Είναι και ένα κάλεσμα, ένας ρυθμός. Κάτι που εκπέμπεται από τα βάθη της φύσης. Δηλαδή από μια πηγή έξω από μας και εμείς, αν είμαστε καλοί δέκτες, το λαμβάνουμε και προσπαθούμε να δούμε τι είναι αυτό το μήνυμα που μας φέρνει.
Όλα αυτά τα συναισθήματα που σταδιακά αρχίζουν να καταλαμβάνουν ένα μεγάλο κομμάτι του ψυχισμού μας, αντικατοπτρίζουν κάτι που δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί-πραγματοποιηθεί, αλλά υποκινείται.
Τα σημάδια είναι ακόμα αμυδρά και δεν προειδοποιούν αυτού που πρόκειται να επακολουθήσει (δηλαδή δεν βλέπουμε έντονο κιτρίνισμα ή πέσιμο φύλλων). Στη φύση όμως συμβαίνει. Ήσυχα σιωπηλά. Ο αέρας αλλάζει, τα ζώα, τα έντομα, η ζωή μέσα στο χώμα….
Γινόμαστε όλοι (φυτά, ζώα, άνθρωποι) μια ορχήστρα (αν θέλουμε) και παίζουμε τη μουσική που είναι «γραμμένη» πάνω μας. Μπορούμε να πούμε ότι μας προκαλεί μια «χαρμολύπη»*.
Η Αρχή μιας θαυμάσιας «Βουτιάς»
Σε εμάς ξεκινάει μια συνειδητοποίηση, μια αποτίμηση αυτών που πέρασαν και μια ανάγκη για βελτίωση αυτών των γεγονότων που προκάλεσαν προβλήματα.
Χρειάζεται τώρα να δουλέψουμε επίσης και σε ομάδες, υπάρχει άμεση ανάγκη να στηριχθούν (άνθρωποι και φυτά) από την επερχόμενη δοκιμή (χειμώνας) που θα αφήσει μόνο τα υγιή να αναγεννηθούν. Στο τέλος του χειμώνα θα γεννηθούν και οι καινούριοι στόχοι αλλά τώρα περιμένουμε…
Νιώθω σαν το χώμα κατάπληκτο
μ’ αυτό που η ατμόσφαιρα έχει φέρει.
Ό,τι γνωρίζω μέσα μου μεγαλώνει.
Το κάθε σβωλαράκι εγκυμονεί από τη βροχή ένα μυστήριο…
(Απόσπασμα από ποίημα του Τζελαλεντίν Ρουμί)
Προσβολές – Προστασία
Για να δούμε τώρα πώς μεταφράζονται όλα αυτά σε αυτό που μπορούμε να το δούμε και με «γυμνό οφθαλμό».
Στην Κρήτη, έμαθα (και από Ανατολική και από Δυτική Κρήτη) ότι στις ντομάτες είχαν προβλήματα από προσβολές, τόσο από έντομα όσο και από διάφορες ιώσεις και μυκητολογικές ασθένειες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη πολύ μικρή έως μηδενική παραγωγή.
Συνέβη και σε συμβατικούς γεωργούς (δηλαδή αυτούς που χρησιμοποιούν χημικά μέσα φυτοπροστασίας, χημικά εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα) και σε γεωργούς βιολογικών προϊόντων.
Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει μια δυσκολία αποτελεσματικότητας των σκευασμάτων είτε είναι συμβατικά είτε είναι βιολογικά (έχει αρχίσει εδώ και πολλά χρόνια….). Αναρωτιόμαστε όλοι και ψάχνουμε με τί να «ψεκάσουμε».
Απαντήσεις απόλυτες δεν υπάρχουν (πια) με αποτέλεσμα να επιστρέφουμε στην εισαγωγική μας πρόταση (άρθρο προηγούμενου μήνα), δηλαδή αυτήν της παρατήρησης.
Αρχικά, ας δούμε τις προσβολές από βρωμούσες (1), αλλά και θρίπες (2) (μικρά μαύρα εντομάκια) που αποτελούν και ξενιστές (δηλαδή ζουν πάνω τους ως παράσιτα) ιών. Θα μπορούσαμε να προτείνουμε την καταπολέμηση πρώτα των εντόμων και κατά συνέπεια να βοηθήσουμε και στον έλεγχο της εξάπλωσης των ιώσεων.
Στο προηγούμενο άρθρο του Ιουλίου-Αυγούστου είχαμε προτείνει τη χρήση του Neem (απόσταγμα από ένα τροπικό φυτό με την ίδια ονομασία) ως γενικό φυσικό καταπολεμητή των βρωμουσών.
Ίσως με τις παρούσες δύσκολες περιστάσεις να μην είναι τόσο αποτελεσματικό. Μια τεχνική που προτείνεται, προέρχεται από την βιοδυναμική γεωργία και είχε πολύ καλά αποτελέσματα στην Πελοπόννησο.
Αρχικά γίνεται συλλογή και καύση μιας μικρής ποσότητας βρωμουσών (προκύπτει στάχτη) και η χρήση αυτού που προκύπτει για τη δημιουργία ενός βιοδυναμικού παρασκευάσματος από νερό και στάχτη που είναι έτοιμο ύστερα από απανωτές δυναμοποιήσεις. Υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες για την παρασκευή αυτού του παρασκευάσματος, αλλά δεν είναι δύσκολο να φτιαχτεί. Το πιο «δύσκολο» συστατικό του είναι η δική μας ενεργή παρουσία….
Επίσης, αυτός είναι ένας τρόπος που δεν «εξολοθρεύει» τα πάντα. Αντιθέτως, κρατάει τις ισορροπίες (ή τις επαναφέρει) έτσι ώστε να μην έχουμε (την επόμενη χρονιά) άλλες εξάρσεις που δεν αντιμετωπίζονται (αυτό μάλλον συμβαίνει τελευταία).
Άλλα φυσικά μέσα είναι το θειάφισμα (σκόνισμα με θειάφι), αλλά και το «σαπουνόνερο» και αμέσως μετά σκόνισμα με μπετονίτη (σκόνη από αργιλούχο πέτρωμα. Βλέπε προηγούμενο τεύχος).
Σαν τελική λύση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ένα σκεύασμα από πύρεθρο (φυσικό εκχύλισμα από χρυσάνθεμα που υπάρχει και στη σύνθεση από τα «αντικουνουπικά φιδάκια»). Όμως πρέπει να είναι, όπως είπαμε, η τελευταία λύση γιατί «σκοτώνει» και τα ωφέλιμα έντομα (είναι έντομα που τρέφονται από έντομα που πλήττουν την καλλιέργεια μας).
Για να μιλήσουμε και για τις προσβολές που αφορούν τα λαχανικά της εποχής όπως λάχανα, μαρούλια, μπρόκολα κ.α.
Η πιερίδα (3)(κάμπια) έχει την «τιμητική» της και μπορούμε να την καταπολεμήσουμε με ένα «τσάι» από αψιθιά (αρτεμισία). Αν θέλουμε μπορούμε να την έχουμε μόνιμα στον κήπο μας και να κόβουμε φύλλα όταν τα χρειαζόμαστε. Μπορούμε να τη βρούμε εύκολα στα φυτώρια και να τη φυτέψουμε κατευθείαν στο χώμα ή σε γλάστρα.
Το έδαφος είναι πιο σημαντικό
Θα ήθελα τώρα να επιστήσω την προσοχή μας σε κάτι πολύ σημαντικό (το πιο σημαντικό).
Αντί να κάνουμε συνέχεια επεμβάσεις με σκευάσματα προσπαθώντας να εξαλείψουμε τους «εχθρούς», θα πρέπει πρώτα να αυξήσουμε την υγεία και γονιμότητα του εδάφους. Αυτό το επιτυγχάνουμε σε βάθος χρόνου προσθέτοντας «κομπόστα» (χώμα που είναι πλούσιο σε οργανική ουσία και είναι προϊόν ζύμωσης από την ανάμειξη οργανικών υπολειμμάτων της κουζίνας, όχι μαγειρεμένων και χώματος), που την έχουμε φτιάξει εμείς στο δικό μας χώρο. Την «κομπόστα» την έχουν ονομάσει και εμβόλιο του εδάφους, αφού εμπλουτίζει με τους τόσο απαραίτητους μικροοργανισμούς και σκουλήκια το έδαφος.
Φροντίδες Φθινοπώρου δέντρων και θάμνων
Για τα καλλωπιστικά φυτά (αυτά δηλαδή που βάζουμε στους κήπους για ομορφιά) είναι η σωστή εποχή για κλαδέματα (ελπίζοντας ότι δεν έγινε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, γιατί αυτό θα είχε «στρεσάρει» τα φυτά).
Πάλι όμως πρέπει να γίνονται κλαδέματα με φειδώ και σκεπτόμενοι πάντα πως θα παίρνει το φυτό φως και εσωτερικά (βάση των κλαδιών).
Μια ωραία πρόταση είναι το κλάδεμα σε μορφή «ψαροκόκαλου», μια τεχνική δανεισμένη από τη φυσική καλλιέργεια. Αυτή σέβεται κατά το δυνατόν τη φυσική μορφή του φυτού και της ανάπτυξής του. Είναι απλή, αλλά εύκολα μπορούν να γίνουν λάθη αν δεν υπάρχει εμπειρία.
Τέλος, η εποχή προσφέρεται και για λίπανση. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα χρήσης δικού μας λιπάσματος (κομπόστα), τότε μπορούμε να εφαρμόσουμε «βασική» λίπανση με λιπάσματα κοκκοειδούς μορφής και με σύνθεση 5-5-10 (Άζωτο- Φώσφορο- Κάλιο αντίστοιχα).
Και για να κλείσουμε με κάτι χαρούμενο: Τον Τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε!
Αυτά προς το παρόν καλή επιτυχία!
*Στις μουσικές παραδόσεις του κόσμου έχουν προσπαθήσει να αποτυπώσουν αυτό το συναίσθημα, να περιγράψουν αυτή τη μουσική. Έτσι, έχουν προκύψει συνθέσεις πάνω στη βασική κλίμακα (τρόπος) ουσάκ, όπως: «της τριανταφυλλιάς τα φύλλα», «ηρχόμουν και εσύ κοιμόσουν» κ.α.