άρθρο του γεωπόνου Μιχάλη Μανιαδάκη (11/2010)
Η τέχνη του να είσαι απλός
Το να εκφράσει κάποιος με απλότητα την ουσία ενός θέματος είτε πρόκειται για γραπτό, είτε για προφορικό λόγο είναι πάρα πολύ δύσκολο. Η συνδυαζόμενη πολυσύνθετη γνώση, στην οποία στις μέρες μας έχουμε όλοι πρόσβαση, μας οδηγεί σε μια χωρίς τέλος «φλυαρία», χρησιμοποιώντας πολλές πληροφορίες στην προσπάθεια να στηρίξουμε το θέμα μας με ακράδαντα επιχειρήματα. Αρχικά, αυτές μοιάζουν να συνδέονται μεταξύ τους, αλλά τελικά μόνο αποπροσανατολίζουν και στην πορεία χάνεται η ουσία.
Η έκθεση, η παράθεση των γνώσεών μας είναι κάτι θεμιτό, γιατί η συλλογή τους είναι χρονοβόρα και κοπιαστική, αλλά πρέπει να φροντίζουμε συνεχώς να ελέγχουμε τα όρια, ώστε να μην γίνεται η έκθεσή μας …επίδειξη!
Το αποτέλεσμα της απώλειας αυτών των ορίων είναι η ανάδυση μιας αδυναμίας έκφρασης και τελικά το να μην γινόμαστε κατανοητοί από αυτούς που μας ακούν ή μας διαβάζουν. Φυσικά, θα πρέπει καταρχήν να αναρωτηθούμε αν πραγματικά κατέχουμε την ουσία αυτού που περιγράφουμε… Εντοπίζω κάτι που συμβαίνει πάρα πολύ τελευταία σε ανησυχητικό επίπεδο και σε άρθρα και σε βιβλία και σε διαλέξεις.
Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για θέματα θεμελιακής αξίας, όπως π.χ. για τη φύση θα πρέπει καταρχήν να προτρέπουμε και να τονίζουμε ότι σημαντικότερο είναι το «βίωμα» της. Εμείς, όμως, δίνουμε έμφαση στην ανάλυσή της.
Η Φύση είναι απλή
Θα μπορούσε να μην ήταν έτσι. Γιατί ο άνθρωπος από «κατασκευής» δεν είναι έτσι ή μάλλον δεν ήταν έτσι, καθώς αποτελεί (αποτελούσε;) μέρος της φύσης. Και η φύση είναι απλή. Όχι απλοϊκή, σύνθετη, αλλά απλή. Μπορεί να μοιάζει πολύπλοκη, αλλά συνθέτεται πάντα από τα ίδια θεμελιώδη δομικά στοιχεία, που ενώνονται και διαιρούνται με πολυποίκιλους τρόπους.
«Το χρώμα και το φως έχουν βέβαια στενότατη σχέση μεταξύ τους, αλλά οφείλουμε να τα σκεφτόμαστε και ως φαινόμενα που ανήκουν στο σύνολο της φύσης. Διότι η φύση στην ολότητα της είναι εκείνη που, μέσω αυτών, θέλει να φανερωθεί στην αίσθηση της όρασης.
Με παρόμοιο τρόπο αποκαλύπτεται η φύση και σε ένα άλλο αισθητήριο μας. Ας κλείσουμε τα μάτια και ας τεντώσουμε τα αφτιά μας προσεκτικά. Μέσα σε όλα όσα ακούμε, από τον απλούστερο ήχο ως την πιο σύνθετη αρμονία και από την παθιασμένη κραυγή ως τα ήρεμα λόγια του έλλογου νου, σε όλα αυτά, λοιπόν, μιλά η φύση και φανερώνει την ύπαρξη, τη δύναμη, τη ζωή και τις συσχετίσεις των όντων τις. Με τέτοιο τρόπο, ώστε ακόμα και ένας τυφλός που στερήθηκε την απειρότητα του ορατού, να μπορεί να ανακαλύψει στους ήχους την απειρότητα της ζωντανής φύσης.
Έτσι εκδηλώνεται η φύση και σε άλλες αισθήσεις, σε αισθήσεις γνωστές, άγνωστες ή παραγνωρισμένες. Μιλάει προς τον εαυτό της και προς εμάς με χίλιους δυο τρόπους. Για τον προσεκτικό παρατηρητή, η φύση δεν είναι ποτέ βουβή ή αδρανής… Όσο και αν η γλώσσα με την οποία η φύση μας μιλά φαίνεται συχνά πολύπλοκη, πολύμορφη και ακατανόητη, τα στοιχεία που την αποτελούν παραμένουν πάντα ίδια. Συνδυάζοντας το βάρος με το αντίβαρο η φύση ταλαντεύεται ελαφρά, πότε προς τα εδώ, πότε προς τα εκεί, προς τα επάνω ή προς τα κάτω, προς το πριν ή προς το μετά, πάντα μέσα στα πλαίσια των ορίων της.» (Απόσπασμα από το βιβλίο του Γκαίτε: «Η θεωρία των χρωμάτων», Εκδόσεις Printa)
Εκδηλώνεται απλά και ουσιαστικά. Καμία δυσκολία έκφρασης, απλά και άμεσα.
Μπορεί κάποιος να το παρατηρήσει και στους πιο «μικρούς συνεργάτες» της και να ανακαλύψει σε αντίθεση με το μέγεθος τους ένα εντυπωσιακά αποστομωτικό μεγαλείο.
Ας δούμε μια μικρή πετρούλα στην ακροθαλασσιά. Τόσους όμορφους απέριττους σχηματισμούς, μικρές κηλίδες, τυχαίες πιτσιλιές που όμως είναι τόσο μοναδικές που να μην μπορείς να τις βρεις σε καμιά άλλη, όχι μόνο στη παραλία που βρίσκεσαι αλλά και σε καμιά άλλη σε όλο το πλανήτη….
Μια μικρή ανάλυση
Η αναλυτική-επιστημονική σκέψη μας έχει διδάξει ότι η πετρούλα του παραδείγματος μας συνθέτεται από πιο απλά δομικά χημικά στοιχεία, που ενώνονται με συγκεκριμένους τρόπους (δεσμοί) για να προκύψει τελικά το ορυκτό. Στη συνέχεια, και με κάποια οικονομικά, υποκειμενικά κριτήρια, κάποια ορυκτά ονομάστηκαν πολύτιμα, κάποια ημιπολύτιμα και κάποια χωρίς αξία.
Κάτι που έχουμε επίσης προσπαθήσει να αποδώσουμε στα ορυκτά, ειδικά, είναι και η -από κάποιους παρεξηγήσιμη- θετική ή αρνητική τους επίδραση σε εμάς τους ανθρώπους. Έτσι, έχουν περιγραφεί και στη συνέχεια καταγραφεί στοιχεία για το πώς συγκεκριμένες πέτρες (λίθοι πολύτιμοι ή ημιπολύτιμοι…) μας επηρεάζουν ψυχολογικά ή με άλλους τρόπους «αφανείς», «ασαφείς».
Εντελώς επιλεκτικά ανάφερα δύο από τους πολλούς τρόπους που μπορούμε να σκεφθούμε, να αντιληφθούμε τα ορυκτά, άσχετους μεταξύ τους για κάποιους και σχετικούς για κάποιους άλλους, αλλά που θα μπορούσαμε να πούμε ότι ορίζουν δύο αντίθετα άκρα.
Ας φθάσουμε στην ουσία
Όμως και τα δύο είναι επιμέρους στοιχεία που αναφέρονται στην πραγματικότητα μόνο τοπικά, μεμονωμένα και όχι ολικά, αλλά προτείνω να τα δούμε σαν σημεία σε έναν κύκλο όπου δεν υπάρχουν άκρες.
Μπορεί να χάσουμε την ουσία αν αντιληφθούμε την πέτρα μόνο με τις προηγούμενες προσεγγίσεις. Αναφέρομαι στην πέτρα, γιατί είναι από τα πιο πρωταρχικά και μη σύνθετα στοιχεία που απαρτίζουν τη φύση και θα έπρεπε να είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε πολλές αναλύσεις για αυτήν. Παρόλα αυτά οι πέτρες έχουν γίνει αντικείμενο επιστημονικής ανάλυσης, βιβλίων, διατριβών κ.οκ.
Δεν αφορίζω την επιστημονική σκέψη και έρευνα, αλλά πρέπει να τη χρησιμοποιούμε εκεί που είναι ο τομέας της, όταν μιλάμε π.χ. μόνο για την πέτρα και όχι όταν μέσω αυτής περιγράφουμε τη φύση.
Σίγουρα στους φυσικούς μηχανισμούς- συσχετισμούς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη σκέψη και την αναλυτική της ικανότητα, αλλά στην κορύφωση της κατανόησης της φύσης, στον πυρήνα της χρειάζεται να τη βιώσουμε στην «καρδιά» μας για να έχουμε τη μια ολική Γνώση και να νοιώσουμε το κοινό στοιχείο που απαρτίζει τα πάντα.
«Μέσα μας, βλέπουμε τη χαρά της Γνώσης, αλλά δε δημιουργούμε εμείς τη χαρά της Γνώσης. Μπορούμε να νοιώσουμε την ομορφιά της Γνώσης, αλλά δεν δημιουργούμε εμείς την ομορφιά της Γνώσης. Αυτή βρίσκεται ήδη μέσα μας. Και τι έχουμε να κάνουμε εμείς; Να τη συλλέξουμε. Πρέπει κι εμείς να γίνουμε σαν τη μικρή μέλισσα και να πάμε στο λουλούδι. Σε αυτή τη περίπτωση, το λουλούδι δεν βρίσκεται έξω, το λουλούδι βρίσκεται μέσα μας.
Έλα για να μπορέσεις να συλλέξεις αυτό το υπέροχο, υπέροχο αίσθημα του να είσαι ζωντανός, του να είσαι ευγνώμων, του να υπάρχεις – όχι με αντιλήψεις, ή θεωρίες, ή φιλοσοφίες – αλλά όπως είναι μέσα σε κάθε άνθρωπο.
Πολλοί άνθρωποι υποθέτουν ότι είναι ατελείς. Εγώ βλέπω τον κάθε άνθρωπο σαν ολοκληρωμένο άνθρωπο, που όμως δεν το γνωρίζει. Υπάρχει ένας θησαυρός κρυμμένος μέσα σου. Δεν το ξέρεις και ίσως δεν το εκμεταλλεύεσαι, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχεις το θησαυρό μέσα σου. Τον έχεις. Ο καθένας τον έχει. Χρειαζόμαστε αυτή τη διαδικασία αυτό το κάτι που μπορεί να μας πάει μέσα μας.» («Λόγια Ειρήνης» από τον Prem Rawat)
Μας είναι τόσο δύσκολο να είμαστε απλοί. Αισθανόμαστε μια «ενοχή» όταν ασχολούμαστε με κάτι τόσο θεμελιώδες και δεν το επεξεργαζόμαστε εξονυχιστικά, χρησιμοποιώντας τη νόηση ή αναδεικνύοντας άλλες πιο «αφανείς» ποιότητες. Έτσι για μια ακόμη φορά πρέπει να υπενθυμίσουμε ο ένας στον άλλο ότι η φύση είναι βίωμα, η ίδια η ζωή είναι βίωμα….
Έχουμε τότε πρόσβαση στο «Όλον». Τα διάφορα τμήματα λειτουργούν, συμβαίνουν, υπάρχουν, αλλά «παίζουν» το ρόλο τους. Τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο. Και νιώθουμε σαν να βρισκόμαστε μέσα σε ένα ποταμό που ρέει συνεχώς, που κινείται συνεχώς μαζί με όλα ενωμένοι. Όταν όμως προσπαθούμε να αναλύσουμε αυτό το βίωμα, «βγαίνουμε» από τον ποταμό και είναι σαν να ακινητοποιούμαστε. Τότε προτιμούμε να αλλάξει ο ποταμός ρότα και να περάσει από πάνω μας αντί να ξαναμπούμε… Αυτό είναι κάτι «αφύσικο», αφού εμείς πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε μέσα σε αυτό το ποταμό της αέναης κίνησης!!
Νοέμβριος: Ένας μήνας «ήρεμος», σχετικά…
Τώρα που περνάει και σιγά σιγά και φεύγει ο τελευταίος μήνας του Φθινοπώρου, η φύση μοιάζει σαν να πέφτει αργά σε χειμερία νάρκη. Αλλά κάτω από το χώμα, εξακολουθεί να κινείται και προετοιμάζεται να περάσει την πιο «νεκρή» φάση της, που είναι όμως μόνο επιφανειακή.
Εμείς, πρέπει να υποστηρίξουμε αυτή τη διαδικασία, να προστατέψουμε όπως μπορούμε τη γη, έτσι ώστε να διαδραματιστούν οι διάφορες διεργασίες με ηρεμία ανενόχλητες όσο το δυνατό.
Πολύ σημαντική δουλειά είναι να βάλουμε μια «κουβέρτα» στη γη. Για να το πετύχουμε αυτό κόβουμε τα χόρτα από τα ψυχανθή που είχαμε σπείρει (τριφύλλι, βρύζα, σινάπι κ.τ.λ.) και τα αφήνουμε στη γη φροντίζοντας να καλυφθούν όλα τα σημεία μας με μια ενιαία στρώση 5 εκατοστών.
Συλλέγουμε τα τελευταία λαχανικά που έχουν απομείνει και τα μεταποιούμε (σάλτσες με τις ντομάτες, τουρσιά με τα αγγούρια, καρότα κ.τλ.) ή κάποια τα βάζουμε στην κατάψυξη.
Μεταφυτεύουμε τα φυλλοβόλα καρποφόρα και καλλωπιστικά δένδρα και θάμνους γυμνόριζα (που είναι δηλαδή χωρίς χώμα στις ρίζες τους και δεν έρχονται από το φυτώριο σε γλάστρες) προσέχοντας όταν τα βάζουμε στο λάκκο να μην πιέζουμε τις ρίζες τους έτσι, ώστε να μην συστραφούν (να μην μπλεχτούν, αλλά να απλωθούν προς όλες τις κατευθύνσεις).
Σε περιοχές που έχουμε υψόμετρο για προστασία του κορμού των δένδρων από τυχόν «σκασίματα» του φλοιού, από τις μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας νύχτας-μέρας, φτιάχνουμε «πάστα κορμού» με φρέσκια κοπριά αγελάδας και αργιλούχο χώμα και νερό και αλείφουμε όλο τον κορμό.
Μπορούμε να κάνουμε και μεταφυτεύσεις στα υπόλοιπα αειθαλή, αλλά μέχρι τα μέσα του Νοέμβρη για να προλάβουν τα φυτά να εγκλιματιστούν στο χώρο πριν έρθει ο βαρύς χειμώνας.
Τέλος, πολύ χρήσιμο «εργαλείο» είναι το «Βιοδυναμικό Ημερολόγιο της Maria Thun», ακόμα και αν δεν καλλιεργούμε βιοδυναμικά, γιατί μας δίνει πολύ χρήσιμες πληροφορίες για την κατάλληλη εποχή των διάφορων εργασιών (κλάδεμα, σπορά, μεταφύτευση κ.τ.λ.) και μπορεί να μας γλιτώσει από δύσκολες καταστάσεις που μπορεί ακόμα να είναι και ολικές καταστροφές των φυτών μας.
Αυτά για την ώρα καλή προετοιμασία και να περνάμε καλά!!!
